Jachtvliegtuigen mogen dan glamoureus zijn en bommenwerpers indrukwekkend, maar logistiek wint oorlogen.
Achter de grote logistieke inspanningen in de lucht tijdens de Tweede Wereldoorlog ging een groot aantal transportvliegtuigen schuil dat tal van essentiële taken moest uitvoeren, zoals het vervoeren van manschappen, wapens en voertuigen naar het front, het herbevoorraden van de troepen met munitie en uitrusting, en het evacueren van gewonden.
Hier bespreken we 11 geweldige transportvliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog:
11: Messerschmitt Me 321/323 Gigant
Voor de geplande invasie van Groot-Brittannië moest het Duitse leger snel tanks, kanonnen en manschappen over het Engelse Kanaal vervoeren. Er werd daarom opdracht gegeven voor een enorm zweefvliegtuig. De Messerschmitt Me 321 werd in enkele weken ontworpen en gebouwd en was destijds het op één na grootste vliegtuig ter wereld.
Het werd al snel duidelijk dat het buitengewoon moeilijk was om dit enorme transportzweefvliegtuig (met een spanwijdte zo groot als die van de huidige B-52) te lanceren. Het eerste sleepvliegtuig, de Ju 90, was te zwak. Vervolgens werd er geprobeerd om drie Messerschmitt Bf 110's tegelijk in te zetten, maar dat bleek moeilijk en gevaarlijk. Uiteindelijk werden twee Heinkel Heinell He 111's aan elkaar gekoppeld voor deze taak (zie foto).
11: Messerschmitt Me 321/323
Een eenvoudigere oplossing was echter om het transportvliegtuig om te bouwen tot een vliegtuig met motoren. Zodoende werd de Me 321 de Me 323, uitgerust met zes 1140 pk sterke Gnome-Rhône 14N 14-cilinder zuigermotoren.
Hoewel zeer kwetsbaar bij ontmoetingen met vijandelijke jachtvliegtuigen (een veelvoorkomend probleem voor transportvliegtuigen), was de Messerschmitt Me 323 in veel opzichten de 'vader' van het moderne strategische transportvliegtuig. De 'clamshell'-neus die kon worden geopend om grote ladingen gemakkelijk te laden of te lossen, was een voorbode van een nieuw type transportvliegtuig met grote neus- of achterdeuren (zie inzetfoto), net als het wielstel met meerdere wielen. Er werden in totaal 213 Me 323's geproduceerd.
10: Junkers Ju 90
De Ju 90 was een indrukwekkend passagiersvliegtuig dat eind jaren dertig op het toneel verscheen en veel betere prestaties leverde dan de alomtegenwoordige Ju 52/3m. De Ju 90 werd door het leger in gebruik genomen en tijdens het hele conflict ingezet. Junkers kreeg echter ook de opdracht om een vergrote versie te bouwen die uitsluitend voor militair gebruik was bestemd.
Twee Ju 90's werden in de productielijn aangepast tot Ju 290-prototypes met grotere vleugels en krachtigere motoren, waardoor ze meer gewicht konden vervoeren. Het meest indrukwekkend was echter dat de achterste romp werd aangepast met een hydraulisch aangedreven laadklep – een zogenaamde Trapoklappe – voor het laden van voertuigen en vracht.
10: Junkers Ju 90
Tegenwoordig zijn laadkleppen aan de achterkant, waardoor voertuigen rechtstreeks het vliegtuig in kunnen rijden, vrijwel standaard. In de jaren veertig was dit echter een radicale ontwikkeling, zeker voor een vliegtuig met een staartwielonderstel. De Trapoklappe was echter krachtig genoeg om de romp in horizontale positie te brengen wanneer hij werd neergelaten.
De Ju 290 kwam in 1942 in dienst en werd gebruikt om het omsingelde Duitse leger bij Stalingrad te bevoorraden. Vanwege zijn uitstekende bereik werd hij verder ontwikkeld tot een maritiem patrouillevliegtuig, en de meeste productie-exemplaren werden in deze rol ingezet. Eén exemplaar werd omgebouwd tot een luxe privé-vliegtuig voor Adolf Hitler en in februari 1945 geleverd. Deze vloog er echter nooit in en het toestel werd enkele weken later vernietigd tijdens een geallieerd bombardement op de luchthaven van München.
9: Avro York
De Avro Lancaster was een formidabele viermotorige bommenwerper en zijn ontwerper, Roy Chadwick, besefte dat het enorme bereik en grote laadvermogen het toestel geschikt maakten als basis voor een nieuw transportvliegtuig. Hij nam de vleugels, de motoren, de staart en het landingsgestel en voegde daar een nieuwe vierkante romp aan toe met een dubbel zo groot intern volume.
De Avro York vloog voor het eerst op 5 juli 1942. Net als de Lancaster werd hij aangedreven door vier V12 Rolls-Royce Merlin-motoren. Hij had een totaalgewicht van 30.909 kg en een behoorlijke maximumsnelheid van 480 km/u. De Lancaster domineerde echter het werk bij Avro en in 1943 werden er slechts drie Yorks geproduceerd.
9: Avro York
Het derde prototype, 'Ascalon' genaamd, was uitgerust met opvallende vierkante in plaats van ronde ramen en werd gebruikt als persoonlijk vervoermiddel voor de Britse premier Winston Churchill, met een relatief luxueus interieur. Het vervoerde ook koning George VI tijdens zijn rondreis door het Middellandse Zeegebied en Noord-Afrika in 1943.
De York bracht hoge officieren en ministers naar conferenties van groot belang, onder meer in Caïro, Teheran, Moskou en Jalta.
8: Savoia-Marchetti SM.82 Kanguru
De SM.82 was het beste transportvliegtuig van de asmogendheden dat in grote aantallen werd geproduceerd. Het was zo nuttig dat het na 1943 tegelijkertijd dienst deed bij de geallieerden en Duitsland, en de Kanguru bleef tot het begin van de jaren zestig in dienst bij de Italiaanse luchtmacht. De SM.82 was waarschijnlijk het nuttigste vliegtuig dat tijdens de oorlog door de Italiaanse industrie werd geproduceerd.
De SM.82, die in 1939 zijn eerste vlucht maakte, was een doorontwikkeling van het eerdere passagiersvliegtuig SM.75 Marsupiale. Dit was zelf een zeer capabel driemotorig transportvliegtuig dat tijdens de oorlog veelvuldig werd ingezet, onder meer voor verschillende extreem lange vluchten, zoals een non-stopvlucht van 6000 km van het door Duitsland bezette Oekraïne naar het door Japan bezette Mongolië.
8: Savoia-Marchetti SM.82 Kanguru
In het jaar van zijn eerste vlucht had het prototype van de SM.82 ook al naam gemaakt met een non-stopvlucht van 10.000 km in 56 uur en 30 minuten. SM.82's waren in 1940 en 1941 druk in de lucht om de Italiaanse troepen in Oost- en Noord-Afrika te bevoorraden. Een van de meest opmerkelijke transportacties vond plaats in de tweede helft van 1940, toen SM.82's 51 complete CR.42-jagers en nog eens 51 reservemotoren in Oost-Afrika afleverden.
Het is interessant dat het meest effectieve oorlogsvliegtuig dat werd geproduceerd door een land dat vooral bekend stond om zijn prachtige jachtvliegtuigen, een log transportvliegtuig was met een enorme omvang en een weinig aansprekend uiterlijk. Toch waren de 726 SM.82's die werden gebouwd waarschijnlijk de beste vliegtuigen die tijdens de oorlog in Italië werden geproduceerd. Ze leverden een belangrijke bijdrage aan het conflict (aan beide kanten), die door geen enkel ander Italiaans vliegtuig werd geëvenaard.
7: Curtiss C-46 Commando
De fraaie en capabele C-46 kwam voort uit het al even indrukwekkende passagiersvliegtuig CW-20. De CW-20 was een gedurfd antwoord op het feit dat Curtiss door briljante nieuwe ontwerpen van Boeing, Douglas en Lockheed uit de Amerikaanse markt voor passagiersvliegtuigen was verdrongen. Een ingrijpend herontwerp maakte er een werkelijk briljant transportvliegtuig van.
De fraaie drukcabine van de CW-20 werd vervangen door een niet onder druk staande cabine met grote deuren voor gemakkelijke toegang en grote voorwerpen.
7: Curtiss C-46 Commando
De Curtiss C-46 Commando maakte zijn eerste vlucht op 26 maart 1940 en het eerste vliegtuig werd eind 1941 geleverd aan de USAAF. Het kon maximaal 55 passagiers vervoeren, of 33 patiënten op brancards wanneer het werd ingezet voor medische evacuatie.
Het toestel bleek van onschatbare waarde op de luchtroute die door de geallieerden werd gebruikt om voorraden vanuit India naar China te vervoeren (zie foto) en om CG-4-zweefvliegtuigen te slepen tijdens de oversteek van de Rijn in 1945. Zijn vracht- en hoogteprestaties waren indrukwekkend voor een tweemotorig vliegtuig. Tegen het einde van de oorlog waren er ongeveer 3300 vliegtuigen geleverd.
6: Junkers Ju 52
Ontwerper Hugo Junkers en het vliegtuigbedrijf Junkers & Co. waren pioniers op het gebied van metalen vliegtuigen. Hun J-1 Blechesel eenmotorig vliegtuig uit 1915 was het eerste succesvolle volledig metalen vliegtuig en hun F-13 uit 1919 was het eerste volledig metalen transportvliegtuig.
De Ju 52 was oorspronkelijk een eenmotorig ontwerp en vloog als zodanig (als de Ju 52be) voor het eerst in 1930. Toen het zevende casco werd uitgerust met drie 550 pk sterke Pratt & Whitney Hornet-radiaalmotoren, begon het succesverhaal van het vliegtuig als trimotor.
6: Junkers Ju 52
De toen nog 'ondergrondse' Luftwaffe was geïnteresseerd in het vliegtuig als bommenwerper en transportvliegtuig. Het werd voor het eerst ingezet in de Spaanse Burgeroorlog in 1936, toen het Franco's soldaten van Marokko naar Spanje bracht. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog nam de Luftwaffe 59 voormalige Lufthansa-vliegtuigen over. Het vliegtuig werd veel gebruikt voor bevoorrading en luchtlandingsoperaties.
In Noord-Afrika werd de Ju 52 veel ingezet en leed het toestel vaak enorme verliezen, omdat het door zijn lage snelheid zeer kwetsbaar was voor vijandelijke jachtvliegtuigen. In april 1943 gingen in slechts twee weken tijd 140 Ju 52's verloren in het Middellandse Zeegebied. De Ju 52-vloot leverde een grote bijdrage aan de ondersteuning van de Duitse landstrijdkrachten in de Slag om Stalingrad (zie foto) en verloor daar 266 toestellen. Tegen het einde van de oorlog waren er 4845 exemplaren gebouwd; na de oorlog werd de productie voortgezet in Frankrijk en Spanje, tot 1952.
5: Douglas C-54 Skymaster
Het vooroorlogse passagiersvliegtuig Douglas DC-4 kende niet hetzelfde succes als de DC-3. Douglas was zo slim om terug te keren naar dit ontwerp, dat werd ingekort en vereenvoudigd. Het resultaat was oneindig veel beter. Het Amerikaanse leger was enthousiast en bestelde het toestel als militair transportvliegtuig.
De C-54 bleek een uitstekend transportvliegtuig en vervulde verschillende taken, met name als VIP-transport (met een elektrische rolstoellift) voor president Roosevelt (afgebeeld). Ook generaal Douglas MacArthur en Winston Churchill maakten er gebruik van. De Amerikaanse afgevaardigden naar de conferentie van Casablanca in januari 1943 reisden met een C-54.
5: Douglas C-54 Skymaster
Met zijn sterke vloer en grote deuren bleek de C-54 enorm nuttig. In tegenstelling tot de 'tail-dragging' C-47 had de C-54 een moderner driewielig landingsgestel en kon hij vanaf relatief korte startbanen opereren.
Het vliegtuig vloog voornamelijk over de noordelijke Atlantische Oceaan, de Stille Oceaan en de route tussen China en India, waar het personeel, vracht en voorraden vervoerde. Later werd de C-54 een icoon van de Luchtbrug naar Berlijn. Hierdoor werd hij ook wel bekend als de 'snoepbommenwerper', omdat hij snoep naar hongerige Duitse kinderen bracht.
4: Lockheed C-69 Constellation
De Lockheed Constellation, die in 1943 voor het eerst vloog, was een revolutionair passagiersvliegtuig. Met zijn gestroomlijnde dolfijnvormige romp en drievoudige staart werd hij een symbool van luxe vliegreizen in de jaren vijftig. TWA en Pan Am behoorden tot de belangrijkste exploitanten van dit langeafstandsvliegtuig.
De Constellation werd geprezen om zijn snelheid, comfort en bereik. Het toestel kon continenten en oceanen oversteken en tilde de commerciële luchtvaart naar een nieuw niveau. Dankzij de drukcabine kon het toestel op grotere hoogte vliegen, waardoor turbulentie werd vermeden en het comfort voor de passagiers werd verbeterd. Het elegante ontwerp en de soepele prestaties leverden het toestel bewondering op van piloten en passagiers over de hele wereld.
4: Lockheed C-69 Constellation
De eerste Constellations, ontwikkeld als passagiersvliegtuig voor TWA en Western Air, werden gevorderd voor militair gebruik nog voordat ze voltooid waren, omdat de VS inmiddels aan de oorlog deelnam. Tot dan toe waren militaire transportvliegtuigen over het algemeen vrij eenvoudig, maar de C-69 beschikte over tal van geavanceerde voorzieningen, waaronder Fowler-kleppen, een cabine met drukregeling, turbomotoren en bekrachtigde besturing.
Hoewel de C-69's tijdens de Tweede Wereldoorlog slechts in kleine aantallen werden ingezet, waren het waarschijnlijk de technisch meest geavanceerde transportvliegtuigen tijdens het conflict. Met een maximale snelheid van 547 km/u bij volledige belading, een kruissnelheid van 480 km/u en een bereik van meer dan 3200 km bij een lading van 9090 kg was hij een klasse apart.
3: Arado Ar 232
De Ar 232 werd ontworpen als aanvulling op en uiteindelijk als vervanging van de Ju 52/3M. Terwijl de meeste andere transportvliegtuigen omgebouwde passagiersvliegtuigen of bommenwerpers waren, werd de Ar 232 speciaal voor deze rol ontworpen. Samen met de Me 323, heeft dit toestel in belangrijke mate bijgedragen aan de configuratie van latere militaire transportvliegtuigen.
De Ar 232 had een opvallend onderstel met maar liefst elf paar kleine wielen. Hij had ook een conventioneel driewielonderstel en kon zichzelf op de centrale wielen laten zakken om op zachte grond te taxiën en het laden te vergemakkelijken.
3: Arado Ar 232
Het toestel profiteerde ook van hydraulisch bediende achterdeuren en een laadklep, een hoge staart om de toegang tot de laadklep te vergemakkelijken, een ingebouwde kraan, geschiktheid voor ruw terrein en behoorlijke prestaties op korte banen. Er wordt verondersteld dat minstens vijf Ar 232's zijn gebruikt door de geheime speciale eenheid van de Luftwaffe, KG200. Met de Ar 232's werden pogingen ondernomen om geheime agenten achter de Sovjetlinies te brengen en er werd zelfs geprobeerd om Josef Stalin te vermoorden.
De Ar 232 combineerde kenmerken die nu als standaard worden beschouwd in transportvliegtuigen, waaronder een doosvormige romp, een hoge vleugel en een achterlaadklep. De hoog geplaatste dubbele staart zorgde voor minder belemmering van de toegang tot het laadruim. Door zijn onderstel met vele wielen kreeg hij de bijnaam “Millipede” (duizendpoot).
2: Zweefvliegtuigen
Naast gemotoriseerde transportvliegtuigen speelden militaire zweefvliegtuigen een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog. Zweefvliegtuigen werden door een sleepvliegtuig de lucht in getrokken (veel van de andere vliegtuigen in dit verhaal werden voor deze taak gebruikt). Eenmaal losgekoppeld, hadden zweefvliegtuigen het voordeel dat ze vrijwel geruisloos waren.
Een voordeel ten opzichte van parachutespringen was dat mannen en uitrusting in een zweefvliegtuig op exact dezelfde locatie aankwamen in plaats van verspreid over een groot gebied. De Sovjets maakten veel gebruik van zweefvliegtuigen. In het Westen zijn militaire zweefvliegtuigen vooral bekend vanwege hun inzet tijdens de gevechten in Europa. De Waco CG-4 (afgebeeld) was het meest gebruikte Amerikaanse militaire zweefvliegtuig tijdens de oorlog.
2: Zweefvliegtuigen
De Airspeed Horsa (afgebeeld) was waarschijnlijk het beste van deze militaire zweefvliegtuigen, hoewel het grootste en zwaarste geallieerde zweefvliegtuig dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt de Britse General Aircraft GAL49 Hamilcar was. De Hamilcar kon een 7600 kg wegende Tetrarch IV lichte tank vervoeren.
De eerder genoemde Messerschmitt 321 was veruit het grootste militaire zweefvliegtuig. Na de oorlog werden enkele pogingen ondernomen om het concept van het militaire zweefvliegtuig nieuw leven in te blazen, met name in de vorm van de Amerikaanse Chase XCG-20.
1: Douglas C-47 Skytrain/Dakota
De Amerikaanse generaal Dwight Eisenhower beschreef de C-47 als een van de vier zaken die de oorlog voor de geallieerden hadden gewonnen (de andere drie waren de bazooka, de jeep en de atoombom).
De Douglas DC-3 was een snel en comfortabel passagiersvliegtuig uit de jaren 30 dat geschiedenis schreef als het belangrijkste militaire transportvliegtuig ooit. In 1940 werd een militaire transportversie in gebruik genomen, de C-47. De nieuwe C-47 had krachtigere motoren dan het passagiersvliegtuig, royale laaddeuren en een versterkte achterromp en cabinevloer.
1: Douglas C-47 Skytrain/Dakota
De robuuste en betrouwbare C-47 voerde vele taken uit tijdens de oorlog. Hij is vooral bekend geworden vanwege het vervoeren van parachutisten naar het slagveld, maar werd ook gebruikt voor algemeen militair transport, het vervoeren van vracht, het droppen van militaire vracht met parachutes en zelfs het slepen van militaire zweefvliegtuigen. De Sovjetversie, de Lisunov Li-2, werd gebruikt voor militair transport, ter ondersteuning van partizanenstrijders, als ambulancevliegtuig en zelfs als bommenwerper.
Het toestel blonk uit in vele luchtoperaties over de hele wereld, met name boven Arnhem, Birma, Normandië, Sicilië en bij de oversteek van de Rijn. Aan het einde van de oorlog waren er in totaal 10.048 C-47's gebouwd en hun rol in de overwinning van de geallieerden kan niet genoeg worden benadrukt. De C-47 was ongetwijfeld een oorlogswinnend vliegtuig. En toen de oorlog voorbij was, hielp het toestel enorme aantallen mensen om weer naar huis terug te keren, zoals op deze foto in China in 1945.
Als u dit verhaal leuk vond, klik dan op de bovenstaande Volgen knop om meer van dit soort verhalen van Autocar te zien
Fotolicentie: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.en
Add your comment